Strafbare poging en voorbereiding in schema

Strafbare poging.

Varianten:

-                      onvoltooide poging (in de tijd gezien. Dader bijv. gestoord bij zijn daad)

-                      voltooide poging (in de tijd gezien; vgl. de ondeugdelijke poging)

-                      mengvormen

-                      speciale variant (in de voorbereidingssfeer): mislukte uitlokking (art. 46a Sr)

Wettelijke criteria:

-                      voornemen van de dader (verwantschap met opzet; ook ‘voorwaardelijk opzet’ mogelijk)

-                      begin van uitvoering

Uitleg van de wettelijke criteria in de jurisprudentie:

-                      de ‘objectieve richting’: het voornemen van de dader moet ‘objectief’ blijken uit een begin van uitvoering. Het begin van de uitvoering vormt de grond voor de strafbaarstelling.

-                      de ‘subjectieve richting’: uit bepaalde gedragingen blijkt een op een bepaald misdrijf gericht voornemen. Deze criminele intentie vormt de grond voor de strafbaarstelling.

-                      De ‘verenigingstheorie’ (Cito-arrest): een gedraging geldt alleen als een begin van uitvoering van een misdrijf als zij ‘naar haar uiterlijke verschijningsvorm geacht moet worden te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf’.

Deze laatste theorie (en het daarbij behorende criterium) wordt tegenwoordig aangehangen.

Er kan overigens sprake zijn van delicten die geen ‘gedragingen’ omvatten. In dat geval wordt de strafbare poging anderszins vastgesteld (b.v. aan de hand van achteraf blijkende ‘uiterlijke feiten’).

Voorts is met betrekking tot bepaalde ‘formeel omschreven’ delicten de strafbare poging niet goed denkbaar. Voor zover dat wel het geval is (vgl. poging tot diefstal met braak) wordt het ‘begin van uitvoering’ anders bepaald dan in geval van ‘materieel omschreven’ delicten (zoals poging tot doodslag).

Ondeugdelijke poging

-                      absoluut ondeugdelijke poging (de handeling is absoluut ongeschikt om het misdrijf tot stand te brengen)

.     absoluut ondeugdelijk middel (suikerpoeder om iemand te vergiftigen)

.     absoluut ondeugdelijk object (moord op een lijk)

In beginsel niet strafbaar (uitzonderingen mogelijk).

-                      relatief ondeugdelijke poging

(de handeling kan i.h.a. het beoogde misdrijf wel tot stand brengen, maar onder de gegeven omstandigheden niet)

.     relatief ondeugdelijk middel (pistool is vochtig en weigert dienst)

.     relatief ondeugdelijk object (de kassa blijkt net te zijn geleegd)

Wel strafbaar.

Niet strafbaarheid van de poging in geval van:

-                      absoluut ondeugdelijke poging (in beginsel)

-                      poging tot een overtreding

-                      poging tot enkele misdrijven (vgl. poging tot eenvoudige mishandeling; poging tot tweegevecht)

-                      poging tot een culpoos gevolgsdelict (poging tot delicten waarbij de culpa betrekking heeft op bijkomende omstandigheden, is wel denkbaar; vgl. poging tot schuldheling)

-                      poging tot poging of voorbereiding (en poging tot delicten die als voorbereidings- of pogingsdelicten worden beschouwd, zoals bijvoorbeeld poging tot 'grooming')

-                      poging tot een aanslagdelict of een ‘voorbereidingdelict’ (vgl. samenspanning e.d.)

Vrijwillige terugtred (art. 46b Sr).

In geval van vrijwillige terugtred vervalt de strafbaarheid van de poging.

Criteria:

-                      de niet voltooiing van het misdrijf moet het gevolg zijn van omstandigheden die enkel van de wil van de verdachte afhankelijk zijn (en dus geen externe oorzaak hebben)

-                      bij een voltooide poging is in theorie geen terugtred meer mogelijk. De HR heeft dat echter genuanceerd: terugtred is nog mogelijk zolang het delict niet is voltooid.

-                      Bij een voltooid delict is geen terugtred meer mogelijk, ook niet als de dader bijvoorbeeld het gestolen goed terugbrengt.

Overigens wordt bij sommige delicten de voltooiing a.h.w. uitgesteld (een getuige kan bijvoorbeeld vóór de afloop van zijn verhoor nog terugkomen op zijn meinedige verklaring: het delict meineed is pas voltooid als het verhoor is afgelopen)

Strafbare voorbereiding

Criteria voor strafbaarheid:

-                      bepaalde voorbereidingsmiddelen (voorwerpen, stoffen, informatiedragers, ruimten, vervoermiddelen)

-                      voorbereiding van een misdrijf waarop 8 jaar gevangenisstraf of meer staat

-                      bepaalde voorbereidingshandelingen (verwerven, vervaardigen, in-, door- of uitvoeren, en voorhanden hebben)

-                      opzet (in de zin van ‘intentie’, naar mag worden aangenomen) op de criminele bestemming van de voorbereidingsmiddelen. N.B.: de HR heeft bepaald dat er ook sprake is van strafbare voorbereiding als de bewezenverklaarde gedragingen strekten ter voorbereiding van feiten als in de bewezenverklaring bedoeld (en het opzet daarop was gericht) ook al is er sprake van een absoluut ondeugdelijk doel (zoals voorbereidingshandelingen m.b.t. zedendelicten jegens een fictief (door 'medeplichtige' verzonnen) meisje van 10 jaar. Zie ECLI:NL:HR:2014:1233

Vrijwillige terugtred.

Criterium voor straffeloosheid wegens vrijwillige terugtred bij strafbare voorbereiding: 

Het voorbereidende werk moet weer ongedaan zijn gemaakt (zodat uitgesloten is dat d.m.v. de voorbereidingshandelingen het beoogde misdrijf wordt begaan).
Ook hier geldt dat de niet voltooiing van het beoogde delict het gevolg moet zijn van omstandigheden die van de wil van de verdachte afhankelijk zijn. 

Dat criterium geldt overigens ook voor poging tot uitlokking (art. 46a Sr): de verdachte zal er zelf voor moeten zorgen dat de door hem ‘bewogen’ persoon afziet van het plegen van het beoogde delict (tegenhouden e.d.). Als de 'bewogen' persoon zelf (alsnog) besluit af te zien van het beoogde delict (al dan niet bewogen door omstandigheden van diens wil afhankelijk), is er geen sprake vrijwillige terugtred. In dat geval is de uitlokking mislukt en is de uitlokker - als aan alle voorwaarden is voldaan - strafbaar o.g.v. art. 46a Sr.

Strafmaximum strafbare poging

Het strafmaximum m.b.t. strafbare poging wordt afgeleid van de straf waarmee het beoogde misdrijf is bedreigd. Het strafmaximum wordt met een derde verlaagd.

Strafmaximum strafbare voorbereiding

Ook bij strafbare voorbereiding is de strafbedreiging gerelateerd aan het beoogde delict. Het strafmaximum wordt ten opzichte daarvan met de helft verminderd.